CHÙM THƠ DANH NHÂN VĂN HÓA TRẠNG TRÌNH NGUYỄN BỈNH KHIÊM

Trách học trò lười

Có thân có của chẳng hay lo
Chẳng học ai đòi trút chữ cho?
Ngày vắng gióng lòng ngồi lẳng nặng
Đêm thanh ngửa thịt ngáy pho pho
Làm văn rỗng quạc như mông ngựa
Thấy gái đi qua nghếch cổ cò
Bẽ mặt kia sao mày chẳng hổ?
Ai có con mà hồ gả cho.
*
* *
Tự khuyến kinh nghiệp sư
(VânTrình dịch)

Kỷ kinh phụ cấp vọng môn trường
Sơn đẩu phong tiêu ngưỡng đại phương
Tuý áng dung nghi hồn đạo lý
Tác thành khúc trác đại văn chương
Thiển thâm tạo chỉ quân mô phạm
Tiền hậu dung đào nhất chủ trương
Cung kính lễ đoan tuy hữu chấp
Tình ư sư đệ hệ cương thường.
Lời dịch:
Mấy pho sử sách cặp vào tường
Nêu, đấu ngời ngời lộng bốn phương
Rạng vẻ uy nghi dùng đạo lý
Xây người tuấn kiệt lấy văn chương
Nông sâu chỉ bảo đều khuôn phép
Sau trước nung rèn có chủ trương
Cung kính mối giềng nên giữ lấy
Thầy trò tình nghĩa đạo cương thường.

*
* *
Kê noãn
(Ngô Lập Chi dịch)

Viên bất viên hề, phương bất phương,
Khước tương thiên địa tận bao tàng
Ngoại trang thái tố song tằng bạch,
Nội trữ đan biêm nhất điểm hoàng.
Thái cực vị phân do hỗn độn
Lưỡng nghi tương hợp thỉ khôi trương,
Phô thành vũ dực xung tiêu hán,
Hoá tác kim kê phụ thái dương.
Lời dịch:
Cũng chẳng tròn mà cũng chẳng vuông,
Khéo đem trời đất đóng vào khuôn
Ngoài lồng thái tố hai lần trắng.
Trong chứa đan biêm một điểm vàng,
Thái cực chưa chia còn hỗn độn,
Lưỡng nghi hợp lại mới khai trương.
Mọc ra lông cánh bay cao vút,
Biến hoá gà vàng giúp thái dương.